Nu hebben we alles op een rijtje. Want je vergeet die dingen zo snel weer. En ook erg handig voor iedereen die overweeg om een veldje rogge in te zaaien.
(en wat heb je goed geluisterd naar de boeren Barbara! mij zijn een heleboel van deze tips ontgaan, ik was te druk met zelf kletsen denk ik..)
Hi Clarien,
Ik wilde geleerde van vandaag niet volgend jaar weer vergeten zijn, dus wat ik nog weet heb ik opgeschreven:
1. Een goede grote vlijmscherpe zeis is essentieel. Zonder dat kun je er beter niet aan beginnen.
2. Een zeis uit de winkel is niet scherp, ook niet als er op staat dat hij dat wel is.
3. Om een nieuwe zeis scherp te krijgen moet het snijvlak worden gehamerd en er is ook een apparaat waar hij extra scherp mee gemaakt kan worden (dat heeft Kees)
4. Na ongeveer 50 strekkende meter moet de zeis met een wetsteen worden 'bijgewerkt' (dat heet anders, maar hoe?)
5. Begin met maaien aan de punt van het perceel (waarom de punt?) waar de halmen vandaan buigen (want dan vallen ze van je af bij het maaien)
6. Het kan ook met een sikkel (of een zicht) maar dat hebben we dit jaar niet gedaan
7. Een goede maaier heeft een positief effect op alle acties daarna. Iedereen mag het maaien natuurlijk proberen, maar niet te lang...
8. Na het maaien komt het rapen. Loop daarbij in dezelfde richting als waarin de halmen zijn gevallen.
9. Rapen gaat erg goed met een welhaak, maar kan ook prima met de handen
10. Je loopt in de richting waarin de halmen zijn gevallen, dus als je ze met je rechterarm naar je toe haalt (eventueel met een voet van je af duwt) dan komt de bos (garve) automatisch rechtop met de snijvlakken min of meer gelijk.
11. Verzamel een goede arm vol
12. Als je tijdens het rapen de bos een beetje 'oprolt' dan wordt de garve compacter, dus steviger en de band is dan niet snel te kort
13. Rogge wordt gebonden met 2 banden
14. Bij het binden de uiteinden van de band 2x om elkaar heen slaan en dan onder de 'knoop' schuiven
15. In de ochtend zijn de halmen soepeler en is het binden makkelijker, 's middags moet een dikkere band worden gebruikt omdat de halmen dan brosser zijn
16. Zuring moet er tussenuit en teveel groen gras ook.
17. Een goede scherpe zeis + een goede maaier leidt tot een stevige gelijkvormige bos halmen en in principe tot stevige stabiele schoven
18. De gebonden garven worden 2 aan 2 neergezet, zodat de schuine onderkant van de garve (de voet) iets naar buiten wijst
19. Zet ze tegen elkaar met in elke hand 1 garve, 6 a 8 stuks bij elkaar: de schoof
20. Rogge heeft fijne stekeltjes die door de kleding heen naar de andere kant van de stof kruipen
21. Tijdens en geruime tijd na het maaien ontstaan vanzelf goede gesprekken
22. Een paar mensen met verstand van maaien erbij helpt enorm en maakt het nog gezelliger
23. Rogge oogsten is, zonder dat je daar echt iets speciaals voor hoeft te doen, een feest!
lieve groet,
Barbara
4 reacties:
Wat een leuk dag moet dat geweest zijn! Jammer dat ik hem gemist heb. Ik denk nog met plezier terug aan het "dorsen" wat wij provisorisch met de bezem deden in Bussum. En 4-strekel of strekelen, denk ik.
Moest aan je denken hier in het verre Brabant, vanochtend.
Vandaag gaat het beginnen!
Mooi dat de tips geordend zijn. Voor zover nodig zal ik er mijn eigen kennis eraan toevoegen die vaak niet meer is dan wat achtergrondinformatie.
1, 2, 3. Scherp is een relatief begrip. Een zeis uit de winkel is waarschijnlijk wel scherp, maar niet vlijmscherp. Voor gebruik zal de zeis 'gehaard' moeten worden. Daarvoor gebruik je een haarspit en haarhamer. Door het 'hameren' verandert de structuur van het staal. Het wordt als het ware gehard. Een staaltechnoloog kan je vertellen hoe het op moleculair niveau in elkaar steekt, maar ik ben betontechnoloog en zoals een collega van me altijd zei 'Lat het jasje hangen aan het stoeltje waar het thuishoort'
4, de maaier merkt wel wanneer de zeis gestreken moet worden. In Drenthe gebruikten we daarvoor 'de strik'. In de landstaal heet dat ding geloof ik een strekel, geen wetsteen. Bij een wetsteen gebruik je sowieso water. Het angelsaksische wetten is niet zomaar onderdeel van het voorwerp.
9 - 14. Achter de maaier komt de weller en die bepaald de grootte van de schoof. Het wellen gebeurt met een welhaak. Je trekt met de welhaak de gewenste hoeveelheid graan naar je scheenbeen en draait de nog niet gebonden schoof een kwartslag zodat de binder de zeel eromheen kan doen. Ik ken niet anders dan een zeel, maar als iemand er een extra zeel wil gebruiken; niks op tegen, maar m.i. overbodig werk.
En inderdaad, maaien tegen de valrichting van de rogge.
20 Rogge heeft aan de aren inderdaad scherpe 'stekeltjes' Het is niet zomaar dat vroeger de binders van het vrouwelijke geslacht, speciale mouwen aandeden omdat ze anders binnen de kortste keren de armen vol schrammen en andere wondjes hadden. De meeste mannen hadden een kiel aan met lange mouwen. Roggekaf was ook hard en werd bij mijn weten in de fik gestoken, omdat het echt als een nutteloos afvalproduct gezien werd. Haverkaf daarentegen werd wel als kussenvulling gebruikt en ook wel als strooisel voor de kippen of varkens- en pinkenstal.
23. Die wil ik uitbreiden tot de gehele oogst. Of het nu de graanoogst is of de aardappeloogst, of welke oogst ook maar. Het is altijd het resultaat van het voorwerk dat soms maanden tevoren verricht is.
Punt 4:hier noemt dat in Vlaanderen nog altijd "wetten"en het wordt gedaan met een wetsteen en er is ook een gezegde aan verbonden"Een beetje wetten is geen verletten"Als je je zeis wet kun je een beetje rusten.De amateurs gebruiken een soort schuurpapier op een plankje omdat een wetsteen korter is en gevaarlijker.
Een reactie posten